W dniu 5 kwietnia 2019r na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym odbyła się konferencja Mazowieckiego Forum Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego p.t. „Odpowiedzialność społeczna zawodów zaufania publicznego” z udziałem przedstawicieli wojewódzkich forum/ porozumień samorządów z całego kraju.
Konferencja zorganizowana została przez Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych w Radomiu, która w obecnej kadencji na przełomie 2018/2019r przewodniczy mazowieckiemu forum.
Do zawodów zaufania publicznego zalicza się profesje polegające na wykonywaniu zadań o szczególnym charakterze z punktu widzenia zadań publicznych i z troski o realizację interesu publicznego. Na postrzeganie zawodów zaufania publicznego bardzo silnie oddziałują etyka zawodowa i działalność społeczna. Są one mocno powiązane z prestiżem i zaufaniem, jakim darzy daną profesję społeczeństwo.
Panele dyskusyjne zostały poprzedzone wykładem wprowadzającym dr Leszka Mellibrudy – psychologa społecznego i biznesu.
- „Wiele spojrzeń na wspólną sprawę – psychologiczne aspekty odpowiedzialności społecznej zawodów zaufania społecznego w świetle wyników sondażu członków samorządów zawodowych”. Ankieta została skierowana w marcu 2019 r. do 8000 adresatów, reprezentujących 11 samorządów zawodowych. Najliczniej wzięli w niej udział inżynierowie budownictwa oraz pielęgniarki. Przeprowadzone badanie pokazało, że zdaniem uczestników ankiety podstawowe funkcje samorządu wymagające wzmocnienia to: troska o godność i niezależność zawodu, obrona interesów wszystkich członków oraz pełnienie funkcji strażnika standardów. Do najważniejszych aspektów odpowiedzialności społecznej samorządów należy: budowanie, promowanie i wzmacnianie standardów zawodowych, interweniowanie i ochrona interesów zawodu, dbałość o zdrowy klimat relacji interpersonalnych w obrębie grup zawodowych, a także wzmacnianie więzi i solidarności zawodowej dla wspólnej budowy pozytywnego etosu zawodowego. Zdaniem uczestników ankiety prestiż i autorytet samorządów w przyszłości zależy od promowania dobrych praktyk, wzmacniania etosu zawodowego, doskonalenia pozytywnego wizerunku danego zawodu oraz dbałości o niezależność polityczną samorządu.
Jako zagrożenia etyczności zawodowej ankietowani, między innymi, wymieniali: niezdrową rywalizację pomiędzy osobami rodząca głęboką nieufność lub zawiść zawodową, obniżenie się poziomy kultury osobistej niektórych ludzi, wyrażające się w małej dbałości o respekt i szacunek wobec innych osób, a także narastającą atmosferę walki, agresji słownej, pomówień, hejtu towarzyskiego w sytuacjach nieformalnych, w postaci plotek, oszczerstw, niedomówień oraz pieniactwo zawodowe.
Wśród czynników mających wpływ na prestiż i autorytet samorządu zawodowego, ankietowani podkreślali budowanie płaszczyzn i praktycznych możliwości lepszego porozumienia i komunikacji pomiędzy przedstawicielami samorządów różnych zawodów, dbałość o niezależność polityczną samorządów, a także promowanie dobrych praktyk i wzmacnianie etosu zawodowego.
Podczas konferencji składającej się z dwóch paneli pierwszy z nich poświęcony był funkcjom samorządu, oraz stosowaniem standardów etycznych mających wpływ na prestiż i autorytet samorządów w aspekcie odpowiedzialności społecznej. Udział w dyskusji wzięło 9 przedstawicieli samorządów. Panel prowadzony był przez dziennikarza – Michała Dobrołowicza.
W pierwszej debacie udział wzięli m.in. Zofia Małas – prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych w Warszawie, Jarosław Biliński – wiceprezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, Włodzimierz Chróścik – dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, Agnieszka Gajewska – prezes Regionalnej Rady Biegłych Rewidentów, Marek Mastalerek – prezes Rady Warszawskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej, Dorota Rzążewska – prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych, Ilona Sądel-Bendkowska – rzecznik prasowy Izby Notarialnej w Warszawie, Paweł Trojanek – przewodniczący Zarządu Mazowieckiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych oraz Aleksander Krysztofowicz – zastępca sekretarza Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie.
W wypowiedziach dominowało przekonanie o prawidłowym wykonywaniu zawodów w aspekcie odpowiedzialności społecznej, rozumianej jako oczekiwania obywateli w stosunku do osób wykonujące zawody. Podkreślana była rola przestrzegania „Kodeksów etyki”, standardów zawodowych oraz tajemnicy zawodowej. Oczywiście, każdy z zawodów zajmuje się zupełnie inną sferą życia obywateli, inne zagadnienia zawierają się np. w zasadach etyki, ale wszędzie chodzi o zwykłą ludzką uczciwość i rzetelność w pracy.
Do ciekawych wypowiedzi należały słowa pana Marka Mastalerka Prezesa Warszawskiej Izby Lekarsko- Weterynaryjnej, który podkreślał profesjonalizm weterynarzy zarówno w stosunku do naszych „braci mniejszych” jak i ich opiekunów. Był to przyczynek do spojrzenia na problematykę zaufania i budowania relacji w szczególnym otoczeniu, które wymaga właściwego przygotowania zawodowego weterynarzy. Jednocześnie zwracał uwagę na poczucie niedowartościowania weterynarzy przez władzę, która nie liczy się z opiniami fachowymi środowisk w ważnych sprawach dotyczących propozycji przygotowywanych ustaw i aktów prawnych w obrębie weterynarii.
Poszczególni przedstawiciele zawodów: prawnicy Izby Radców Prawnych, Rady Adwokackiej, czy Izby Notarialnej podkreślali potrzebę obrony niezależności i wolności zawodowej przedstawicieli zawodów prawniczych wobec nacisków władzy i służb specjalnych. Przykład rekwirowania komputerów wśród adwokatów w celu zdobywania informacji o klientach jest niedopuszczalny i wymaga zdecydowanych kroków ze strony samorządów zaufania publicznego. Naruszanie tajemnicy zawodowej przez organy władzy w dużym stopniu budzi niepokój środowiska prawniczego, co było przedmiotem dyskusji i komentarzy zarówno wśród panelistów jak i osób uczestniczących w konferencji (głosy z sali). Prezes NRPiP Zofia Małas podkreślała znaczenie wykonywania zawodu pielęgniarki/położnej w stosunku do wszystkich ludzi bez względu na narodowość, rasę, kolor skóry, przekonania i poglądy.
Dorota Rzążewska Prezes Polskiej Izby Rzeczników wskazywała na rzetelność w wykonywaniu zawodu, z kolei Prezes Krajowej Izby Doradców Podatkowych Paweł Trojanek podkreślał potrzebę bezstronności w pracy doradców, jednocześnie uczulając na możliwe niebezpieczeństwa naruszania tajemnicy zawodowej, oraz potrzebę odporności na różnego typu „wpływy” zewnętrzne, jakie mogą się pojawiać w pracy doradców podatkowych. Na podobne problemy zwracała uwagę Agnieszka Gajewska, Prezes Regionalnej Rady Biegłych Rewidentów.
Przedstawiciel samorządu inżynierów budownictwa z-ca Przewodniczącego dr inż. Mieczysław Grodzki podkreślił o konieczność dbania: o standardy wykonywania zawodu, z poszanowaniem środowiska i zadbaniem o bezpieczeństwo konstrukcji i obiektu, doskonalenie zawodowe oraz promocję samorządu zawodowego inżynierów budownictwa poprzez organizowane spotkania powiatowe z mieszkańcami.
Uczestnicy tego panelu podkreślali także znaczenie odpowiedzialności samorządów zawodowych wobec społeczeństwa i środowiska. Przedstawiali, w jaki sposób ich samorządy wdrażają zasady CSR (CSR – ang. corporate social responsibility) we własnej działalności i strategii.
Panel II poświęcony był kierunkom rozwoju w aspekcie przyszłości samorządności zawodowej. W dyskusji wzięło udział 10 przedstawicieli forów/porozumień samorządów zarówno z Mazowsza jak i całej Polski a wśród nich:
Mariola Łodzińska – wiceprezes Pielęgniarek i Położnych w Warszawie, Anna Janik – przewodnicząca Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Katowicach, Jacek Kozakiewicz – wiceprezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Katowicach, Andrzej Rataj – Poznańska Izba Notarialna, Jarosław Szymański – prezes Rady Izby Notarialnej w Łodzi, Paweł Czekalski – prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Łodzi, Paweł Stelmach – prezes Okręgowej Izby Aptekarskiej w Łodzi, Mieczysław Szatanek – wiceprezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, Justyna Zając-Wysocka – wiceprzewodnicząca Zarządu Małopolskiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych.
Uczestnicy panelu rozważali, czy samorząd zawodowy powinien się zmieniać, czy raczej wzmacniać swoje dotychczasowe atuty, jak powinien być kojarzony przez osoby z zewnątrz, np. odbiorców mediów i czy samorządy zawodowe powinny angażować się w działania polityczne?
Dr Jacek Kozakiewicz, koordynator Regionalnych Forum/Porozumień Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego w swoim krótkim wystąpieniu postulował wzmacnianie przez samorządy zawodów zaufania publicznego etosu polskiej inteligencji wywodzącego się z okresu przedwojennego i mającego wiele z ponadczasowych wartości.
Dyskusja w panelu o przyszłości budziła sporo emocji. Niemal każdy miał nieco inną wizję tego co powinno nastąpić. Dominująca była dyskusja o tym, czy przedstawiciele samorządów zawodowych powinni starać się wpływać na rzeczywistość naszych zawodów przez udział w ruchach politycznych, partyjnych czy społecznych. Wobec poglądu, który wybrzmiał w ankiecie, o niezależności politycznej, wydaje się, że duża część członków samorządów nie chce zaangażowania politycznego. Trzeba jednak przyznać, że polityka „dopada ” nas w wielu aspektach naszego życia. Z pewnością, osoby mocno zaangażowane politycznie, będące członkami partii (przede wszystkim partii rządzącej) mają największy wpływ na kształt przepisów prawnych regulujących wykonywanie naszych zawodów. Argumentem przeciw upolitycznieniu było stwierdzenie prof. dr hab. inż. Zbigniewa Kledyńskiego – Prezesa Rady Krajowej Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa że „inżynier budownictwa kiedy zostaje ministrem, przestaje być inżynierem budownictwa”. Pogląd ten podzielały również uczestniczące w panelu przedstawicielki pielęgniarek i położnych. Wielu już fachowców zajmowało prestiżowe miejsca w różnych rządach, ale najczęściej odcinali się od potrzeb swojej grupy zawodowej. Prawie zawsze ministrem sprawiedliwości jest prawnik, czy też Ministrem Zdrowia zawsze jest lekarz. Trzeba więc szukać innych sposobów wpływania na kształt i funkcjonowanie naszych zawodów. Wzmacnianie idei samorządności i solidarności zawodów zaufania publicznego jako ruchu całkowicie apolitycznego może z kolei stanowić przeciwwagę dla coraz powszechniejszego upolitycznienia wszystkich aspektów życia społecznego w Polsce.
I jest to temat na dalszą dyskusję, bo w czasie obecnej, przewijały się różne w tej kwestii poglądy uczestników.
Na zakończenie spotkania w imieniu organizatorów Małgorzata Sokulska zaproponowała, w oparciu o wyniki sondażu ponad 8000 przedstawicieli równych zawodów zaufania publicznego sformułowanie wniosku, w brzmieniu:
Wniosek Konferencji „Odpowiedzialność społeczna zawodów zaufania publicznego” Mazowieckiego Forum Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego Warszawski Uniwersytet Medyczny, 5 kwietnia 2019 r. w postaci stwierdzenia:
Samorządy Zawodów Zaufania Publicznego winny w jeszcze większym stopniu wzmacniać, strzec i propagować w swojej działalności 9 Wartości :
1/ Godność 2/ Niezależność 3/Standardy 4/ Ochrona zawodu 5/ Wzmacnianie więzi zawodowej 6/ Solidarność 7/ Etos zawodowy 8/ Pozytywny wizerunek zawodu 9/ Niezależność polityczna samorządu.
Pan Mieczysław Grodzki zgłosił wniosek po zakończonej dyskusji nad przyszłością działania samorządów zawodów zaufania publicznego, aby zaapelować do Władzy Ustawodawczej i Rządu, aby samorządy zawodowe zawodów zaufania publicznego zapraszać do udziału w podejmowaniu decyzji na różnych szczeblach jako ekspertów i konsultantów, bo jednak pomija się nas w uczestnictwie w gremiach decyzyjnych.
„ Utworzyć instytucjonalną platformę porozumienia między rządem a samorządami zawodowymi”.
Przez Pana Marka Mastalerka – Prezesa Rady Warszawskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej zgłoszony został Apel w sprawie uwzględnienia w trakcie tworzenia regulacji i aktów prawnych udziału przedstawicieli środowisk zawodowych, którzy są praktycznymi ekspertami w zakresie zasad wykonywania przez nich zawodów.
Małgorzata Sokulska
Przewodnicząca Mazowieckiego Forum Samorządów
Zawodów Zaufania Publicznego
